Γεννήθηκε στη πολιτεία της Αμερικής Φλώριδα το 1986- αποκαλύπτοντας και την ηλικία του – και έχει δύο αδελφές πολύ όμορφες η μεγαλύτερη έχει τρία παιδιά και η μικρότερη σπουδάζει γιατρός στη Κρήτη. Έχει κερδίσει τον τίτλο του καλύτερου πρεσβευτή chef της Ελλάδας (the Best Chef Ambassador for Greece 2016) τον τίτλο του ενός εκ των καλυτέρων νέων chef της Mediteranean sea (San Pellegrino Young Chef 2015 – 2016 , το 2018-19 πήρε Βραβείο Ελληνικής Μοντέρνας Γαστρονομίας από το Αθηνόραμα και τους χρυσούς σκούφους, το 2019 έλαβε τον τίτλο ο “καλύτερος Νέος δημιουργικός ανερχόμενος Chef” από το Restaurant100 και το 2019-20 έλαβε Βραβείο FnL με ένα αστέρι.
Νοιώθω ιδιαίτερη χαρά και τιμή που ένας τόσο νέος και βραβευμένος επαγγελματίας είναι ταυτόχρονα τόσο απλός και ζεστός άνθρωπος !
Μιχάλη καλωσόρισες. Πες μου ποιος έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την ενασχόληση σου στη μαγειρική. Τι ήταν αυτό που έβαλε τον πρώτο “σπόρο” να ασχοληθείς με αυτήν?
Όσοι είναι από επαρχία και ζουν σε μικρή κοινωνία συνηθίζουν να έχουν τη γαστρονομία πολύ έντονα στο βιωματικό τους επίπεδο. Ειδικά εμείς οι νησιώτες με τόσο ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και παραδόσεις όπου μέσα από αυτές υπάρχει το στοιχείο του φαγητού, έχουμε πολλές προσλαμβάνουσες από μαμά από γιαγιά από παππού.. Εγώ το είχα πολύ έντονο από τη γιαγιά μου που ήταν εξαιρετική μαγείρισσα και από τον παππού μου που ασχολιόταν με το κυνήγι, αλλά και από τους καρπούς που είχαμε καθημερινά στο σπίτι μας, τα φραγκόσυκα, τα αποξηραμένα σύκα και πόσα άλλα. Πάντα είχα τριβή με τη γαστρονομία.. όλα στη καθημερινότητα μου είχαν να κάνουν με το φαγητό. Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο αυτοί οι άνθρωποι!
Πες μου, τι σημαίνει για σένα μαγειρική?
Μαγειρική σημαίνει τρόπος ζωής! Κάθε Έλληνας πρέπει να είναι περήφανος γιατί είναι ένα κομμάτι της κουλτούρας μας. Είναι η “σωλήνωση ” που συγκοινωνεί με όλα.
Για μένα είναι τρόπος έκφρασης, μέσω αυτής αποδίδω το 100% του χαρακτήρα μου, είναι αυτά που μπορώ να προσφέρω, και ένα καλό που έχουμε όλοι εμείς οι μάγειρες είναι πως νοιώθουμε απίστευτη ικανοποίηση όταν βλέπουμε στα μάτια των ανθρώπων που απολαμβάνουν τις δημιουργίες μας τη χαρά. Εκεί αποσκοπεί αυτό που κάνουμε και είναι για εμάς πολύ σημαντικό. Γι’αυτό λέω πως είναι τρόπος ζωής.
Ποια είναι τα αγαπημένα σου υλικά και πως “δένουν” στη ζωή σου? Έχεις ξεχωρίσει κάποια που να σου θυμίζουν κάτι από την παιδική σου ηλικία?
Πολλά είναι τα υλικά τα οποία αγαπώ και χρησιμοποιώ, αυτά όμως που μου ξυπνούν παιδικές μνήμες είναι το σουσάμι, ή κανέλα, το ταχίνι, το φραγκόσυκο, το σύκο, ο καγιανάς, τα φύλλα Καλύμνου, οι ντολμάδες, το άρωμα βουτύρου, το άρωμα του φρεσκοψημένου χοιρινού, το αυγολέμονο τα Μύρτα και η μυρτιά.. Αυτά με κάνουν να νοσταλγώ το παρελθόν.
Θέλω να μου πεις τι θυμάσαι και πόσο χαρακτηριστική ήταν η πρώτη σου επαγγελματική εμπειρία?
Η πρώτη μου επαγγελματική εμπειρία ήταν καθοριστική. Είχα μόλις ολοκληρώσει την εκπαίδευση μου στη σχολή τουριστικών επαγγελμάτων σαν μάγειρας και πήγα να εργαστώ στο ξενοδοχείο Horizon στη Κω. Δεν θα ξεχάσω τη στιγμή που ήμουν στον κάτω όροφο και καθώς ανέβαινα προς τη κουζίνα χωρίς ουσιαστικά να ξέρω που πάω ο ήχος από τα μαχαίρια και τους μπαλτάδες γινόταν όλο και πιο δυνατός. Αναρωτήθηκα.. Χριστέ μου που πάω.. Ήταν τόσο έντονη η στιγμή και τα συναισθήματα που ένοιωσα, που τα θυμάμαι ακόμα και σήμερα.
Παρέμεινα δύο χρόνια κάνοντας τα πρώτα μου βήματα και έχοντας πολύ καλές αναμνήσεις.
Από κει και πέρα ακολούθησα πιο δύσκολους δρόμους που μου έδωσαν πολύ καλή μαγειρική παιδεία και εφόδια για να προχωρήσω στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία.
Εν συνεχεία ακολουθώντας τη συμβουλή του δάσκαλου και μέντορα μου Γιώργου Τρουμούχη ενός από τους καλύτερους chef στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της συνεργασίας μας στη Ρόδο, μου δόθηκε η ευκαιρία να πάω ο ίδιος προσωπικά στην Αγγλία στο “The Fat Duck» με 3 αστέρια Μichelin και το τρίτο καλύτερο εστιατόριο στον κόσμο το 2011.Mία συγκλονιστική εμπειρία που στην αρχή δεν μπορούσα να το πιστέψω. Όπως επίσης στο Waterside Inn Michel Roux 3 Stars Michelin, PureC Sergio Herman Netherlands 2 starts Michelin και στο Daniel Berlin Krog 2 Stars Michelin Sweden,
Εκεί κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι να είσαι μάγειρας, ταυτόχρονα να έχεις το ηγετικό κομμάτι, να είσαι οργανωτικός, καθαρός, να εκτιμάς και να σέβεσαι τη πρώτη ύλη και να την χρησιμοποιείς τόσο όσο να δώσει το ιδανικό αποτέλεσμα. Εκεί είχα τη πρώτη μου γνωριμία με την ανώτερη εξειδικευμένη μαγειρική που συναντάει κάποιος σε ακαδημαϊκό επίπεδο στο συγκεκριμένο εστιατόριο, την νευρογαστρονομία ην τροφοσυλλογη και την αξία της εποχικότητας σε ανάλογες συνθήκες.
Τι σημαίνει νευρογραστρονομία?
Σημαίνει να επηρεάζεις όλες τις αισθήσεις του πελάτη καθώς τρώει. Πολύ σημαντικό κομμάτι που άλλαξε την αντίληψη μου του πως να μαγειρεύω και πως να σερβίρω.
Αυτό σημαίνει πως έχεις εργαστεί σε υψηλών προδιαγραφών εστιατόρια και ο “πήχης ” έχει ανέβει για σένα. Συγκρίνοντας λοιπόν αυτά με την γαστρονομία στην Ελλάδα τι έχεις να πεις υπάρχει εξέλιξη τα τελευταία χρόνια?
Η Ελλάδα παλαιότερα ήταν θεωρώ πιο αδύναμη να πουλήσει το προϊόν της. Είχαμε κάποια “εθνικά” σύμβολα όπως το παστίτσιο και το σουβλάκι που ναι μεν αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Είμαστε γαστρονομικά μια μεγάλη χώρα με πολλές “τελίτσες” στο χάρτη όπου κάθε μία αντιπροσωπεύει και ένα διαφορετικό προϊόν. Διαθέτει τόσο πλούσια κουζίνα, γαστρονομική παιδεία και κουλτούρα που μπορεί να προβληθεί παντού και να είναι μια από τις πρώτες στον κόσμο.
Το καλό είναι πως αυτό που παρατηρώ τα τελευταία 6 χρόνια από τους νέους chef μέσης και νεώτερης ηλικίας να παρουσιάζουν το ελληνικό προϊόν στο εξωτερικό και να υπάρχει πολύ μεγάλη ανταπόκριση. Νέα παιδιά “ιντριγκάρονται” με την ελληνική γαστρονομία και μπαίνουν στη διαδικασία πως να την εξελίξουν και να την κάνουν πιο καινοτόμα, μέσα από παραδοσιακές γεύσεις, αρώματα, συνήθειες, κουλτούρες.
Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα έχει πλέον τη προβολή που της αξίζει και που θα έπρεπε να την είχε από χρόνια!
Σε αυτό πιστεύω πως έχουν παίξει σπουδαίο ρόλο τα εξαιρετικά τοπικά μας προϊόντα και η σύνδεση του πρωτογενή με τον τριτογενή τομέα.
Τα παλαιότερα χρόνια ο τριτογενής τομέας δεν ήταν τόσο παραγωγικός ώστε να υποστηρίξει τόσο άμεσα τον πρωτογενή. Βέβαια και ο πρωτογενής ήταν αδύναμος, γιατί δεν μπορούσε να επεκταθεί σε πωλήσεις και να εκμεταλλευτεί τη πρώτη πηγή. Αυτό ευτυχώς έχει αλλάξει και έχει γίνει άμεση συνεργασία παραγωγών και επαγγελματιών στον τομέα της εστίασης. Οι παραγωγοί πλέον έχουν μπει σε μια κλίμακα τυποποίησης, πιο επαγγελματική και αυστηρή διαθέτοντας Haccp και τηρώντας το συγκεκριμένο πρωτόκολλο ώστε να γίνονται αποδεκτοί.
Έτσι έχει ανοίξει η αγορά ,έχει ξεκινήσει η τυποποίηση και η διαφήμιση της τοπικής παραγωγής, και υπάρχει μεγάλη γκάμα από τοπικά Ελληνικά προϊόντα και αυτό είναι που ιντριγκάρει περισσότερο τους μάγειρες.
Αγαπάμε Ελληνικό Πρωινό και ειδικά το Ελληνικό πρωινό Καλύμνου. Είναι ο θεσμός που ξεκίνησε πριν 8 χρόνια και η Κάλυμνος έχει αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις. Τι σημαίνει για σένα το Πρωινό και ποια ήταν η διαφορά της παρουσίασης 2018 με του 2019?
Το Ελληνικό Πρωινό το ξεκίνησε ο Γιώργος Πίττας ο οποίος το πίστεψε πολύ. Μέσω εκείνου, του ξενοδοχειακού επιμελητηρίου και της Σίσσυς Αγγελοπούλου μου έγινε πρόταση να συμμετάσχω στη παρουσίαση του Ελληνικού πρωινού και συγκεκριμένα στο πρωινό Καλύμνου. Αυτό που πήρα το 2018 ήταν ένα “απόσταγμα” πως μπορούν να αλλάξουν πολλά πράγματα μέσα από το πρωινό και τις συνήθειες μας.
Tο επιμελήθηκε η Σίσσυ Αγγελοπούλου εξ ολοκλήρου, έγινε πιο συλλογική προσπάθεια παρουσίασης του Ελληνικού πρωινού στον ιδιώτη και επαγγελματία, παρουσιάζοντας προϊόντα και παραγωγούς από όλη την Ελλάδα και όχι μεμονωμένα από συγκεκριμένες περιοχές ώστε να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα. Κινήθηκε εναλλακτικά περιορίζοντας το ευρύ κοινό κάτι που βρήκε μεγάλη ανταπόκριση από ξενοδόχους και επαγγελματίες της εστίασης. Η παρουσίαση έγινε σε 3 στάδια.
Παρουσίαση ελληνικού πρωινού σε νησί, παρουσίαση ελληνικού πρωινού σε βουνό και παρουσίαση ελληνικού πρωινού σε αστικό κέντρο. Αυτό που θέλαμε να περάσουμε ήταν πως μέσα από παραδοσιακές συνταγές προκύπτουν ελληνικές καινοτόμες γεύσεις και πως θα “παντρέψουμε” το δεντρολίβανο με το λεμόνι και το νεράτζι, ώστε να επηρεάσουμε τον Έλληνα αλλά και τον ξένο που έρχεται για τουρισμό ή για επαγγελματικούς λόγους στη πόλη και αυτόν τον πιο γαστρονομικά “ψαγμένο” που ταξιδεύει.
Αυτό που προτείνω και το έχω συζητήσει πολλές φορές και με τη Σίσσυ Αγγελοπούλου καθώς και με το επιτελείο του ξενοδοχειακού επιμελητηρίου είναι να πάει πιο “πέρα” το Ελληνικό πρωινό και να προσθέσουμε έναν μύθο, μια ιστορία μέσα από αυτό.
Τρώει πχ μια κουλούρα , γιατί είναι με αυτόν τον τρόπο φτιαγμένη, γιατί ο καβουρμάς συντηρείται σε χοιρινό λίπος ..Μπορούμε κάλλιστα να πουλήσουμε και το προϊόν και την ιστορία μας ώστε μέσα από αυτό το γαστρονομικό ταξίδι να μάθει ο επισκέπτης και την ιστορία μας και φεύγοντας για τη πατρίδα του να μείνει κάτι στη σκέψη του. Όχι απλά να γευθεί ένα τυρί, μα να γνωρίσει από ποια περιοχή είναι και την ιστορία του.
Η Νάξος, η Κως, βγάζουν πολύ ωραία τυριά, η Κρήτη, η Αλεξάνδρεια, τα Ιωάννινα, η Σάμος, η Σύμη, ηταν οι πρωταγωνιστές στο Ελληνικό πρωινό όπου παρουσίασαν τα προϊόντα τους, την ιστορία πίσω από αυτά, πως δημιουργήθηκαν, πως εντάχθηκαν, που μπορούμε να τα αγοράσουμε και πως θα γίνουν πιο καινοτόμα ώστε να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του καταναλωτή.
Επειδή όπως σου είπα ήρθα διαβασμένη και ξέρω πως οι δράσεις σου δεν σταματούν εδώ θα ήθελα να μου πεις για τη συμμετοχή σου στο πρόγραμμα Erasmus και για τα υλικά από 7 χώρες που μαγείρεψες σε σχολείο Καλύμνου. Ποια υλικά ήταν αυτά και πως κατάφερες να δημιουργήσεις συνταγή εκεί “επί τόπου” ?
Αυτό έγινε πέρυσι το καλοκαίρι και ήταν πρόκληση για μένα. Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν άραγε τι υλικά θα έχω. Το δέχτηκα σαφώς, πήρα άδεια και κατέβηκα στη Κάλυμνο. Την διοργάνωση όπως είπα την είχε κάνει το Erasmus σε συνεργασία με γυμνάσιο Καλύμνου. Τα υλικά ήταν πλιγούρι, πολέντα, τσορίδο, πάπρικα, μπακαλιάρος, παρμεζάνα και πέστο Ιταλίας, μουστάρδα, καπνιστό λουκάνικο και μπαχαρικά Πολωνίας και βασικό συστατικό το δικό μας ελαιόλαδο.
Ξεκίνησα λοιπόν παίρνοντας τον μπακαλιάρο και αφού τον ξαλμύρισα συνέχισα με τη πολέντα, το αλεύρι, τη πάπρικα και έκανα μία τραγανή κροκέτα μπακαλιάρου με πολέντα που είχα αλείψει με βινεγκρετ από πέστο και με τα υπόλοιπα υλικά -πλιγούρι, τσορίδο, μουστάρδα, ρόκα, ντοματίνια, λουκάνικο, παρμεζάνα ελαιόλαδο έφτιαξα ταμπουλέ ένα πραγματικά πολύ γευστικό πιάτο.
Ήταν μεγάλη τιμή για μένα η πρόσκληση και το πιο σημαντικό πως συμμετείχαν μικρά παιδιά σε αυτή τη πολύ όμορφη εκδήλωση..Το συγκεκριμένο σχολείο είναι πολύ δραστήριο και αυτό είναι που εκτιμώ σε μια τόσο μικρή κοινωνία όπως η Κάλυμνος να δίνει ερεθίσματα στα παιδιά και “τροφή” για σκέψη.
Έχεις κάνει στον ίδιο χώρο του σχολείου και τη παέγια, θυμάμαι καλά?
Ναι καλά θυμάσαι, σου έχω στείλει και τη συνταγή και την είχες δημοσιεύσει στο foodme.gr . Εκείνη τη φορά ήταν απίστευτα διασκεδαστικό, ήταν οι ίδιοι άνθρωποι διοργανωτές, είχα βάλει σε όλα τα παιδάκια ποδιές και σκουφάκια και τους “έχρισα” βοηθούς μου. Το concept ήταν μπακαλιάρος σκορδαλιά και παέγια. Οι στιγμές ήταν μοναδικές όχι μόνο δεν με κούρασε αλλά με αναζωογόνησε αυτή η επαφή με τα τόσο xαρούμενα παιδιά και ίσως γιατί όχι οι μελλοντικοί μάγειρες και chef.
Σκέφτεσαι κάποια στιγμή να κάνεις κάτι δικό σου, και ποια είναι τα άμεσα σχέδια σου ?
Θα ξεκινήσω από το δεύτερο σκέλος της ερώτησης και θα συνεχίσω στο πρώτο. Αυτό το καλοκαίρι θα βρίσκομαι στο Mykonos Number Five Boutique Hotel sτο νησί της Μυκόνου. Ετοιμάζουμε ένα καινούργιο πρότζεκτ πολύ ενδιαφέρον, όπου με μελέτη πλησιάζουμε την γαστρονομική κουλτούρα και αυτού του νησιού όπως επίσης προσαρμόζουμε σιγά σιγά την λειτουργία του Zero Waste.
Πιστεύω να καταφέρουμε να έρθουμε φέτος το καλοκαίρι!
Πρέπει να τα καταφέρετε να έρθετε, θα σας περιμένουμε οπωσδήποτε γιατί μας αρέσει να έχουμε κόσμο που αγαπάει τη γαστρονομία.
Τώρα όσον αφορά το αν θέλω να κάνω κάτι δικό μου είναι αλήθεια. Οι περισσότεροι μάγειρες αυτό θέλουν άλλωστε. Αυτό όμως που είναι σίγουρο είτε πραγματοποιήσω το όνειρο μου είτε όχι, είναι να αφήσω ένα έργο πίσω μου. Είναι πολύ σημαντικό στη διάρκεια των χρόνων κάποιοι άνθρωποι να έχουν μάθει πράγματα από μένα, ίσως να γίνουν και καλύτεροι από εμένα. Δεν υπάρχει καλύτερη ανταμοιβή από αυτό για έναν μάγειρα. Είναι η λεγόμενη “αθανασία” της δουλειάς μας. Τώρα αν θα προκύψει κάποιο εστιατόριο στο μέλλον μακάρι γιατί όχι.
Τι πιστεύεις μετά από χρόνια θα σε χαρακτηρίζει όταν κάποιος σε θυμάται?
Το ότι είμαι ένας άνθρωπος που έδωσα πολλά στη γαστρονομία και στον τόπο μου, που αγάπησα και στήριξα τη τοπική παραγωγή και τη παράδοση, και πως έχω αναδείξει με μοντερνισμό τη πρώτη ύλη με ένα δικό μου τρόπο χωρίς να αντιγράφω, αλλά να παρθενογεννάω δικές μου ιδέες ή να κλέβω σαν καλλιτέχνης.
Με χαρακτηρίζουν το καλό παιδί στη κουζίνα αλλά ταυτόχρονα αυστηρό και δίκαιο. Γιατί η αλήθεια μου αρέσει στη κουζίνα να υπάρχει πειθαρχία, καθαριότητα, οργάνωση και επαγγελματισμός και η στάση του μάγειρα να είναι σωστή. Αν αυτό το έχω μπροστά μου το εκτιμώ και το δικαιώνω.
Κλείνοντας θα μας πεις λίγο για τον άνθρωπο Μιχάλη Μάρθα . Εκτός την γαστρονομία έχεις χόμπι ?
Η αλήθεια είναι πως είμαι πολύ ανήσυχο πνεύμα .Τα αγαπημένα μου χόμπι είναι η φωτογραφία – έχω φίλους που έχουν γίνει μέντορες μου και με καθοδηγούν – τα ταξίδια – μου αρέσει να γνωρίζω νέα μέρη και ανθρώπους να μαθαίνω τη κουλτούρα τους, η μουσική – έπαιζα 12 χρόνια μουσική και να εκπαιδεύω κόσμο παραδίδοντας σεμινάρια. Σίγουρα όλα αυτά επηρεάζουν και την ζωή μου μέσα στην κουζίνα και βρίσκω πάντα ένα τρόπο να τα παντρεύω στο μυαλό μου και δημιουργό δίχως ταβάνι. Ταυτόχρονα βρίσκομαι στο κομμάτι της εκπαίδευσης στο ΙΕΚ Πράξις στην Αθήνα όπου εκεί βρίσκω μια πολύ καλή ευκαιρία μεταδίδω ότι γνώση έχω σε ανθρώπους νέους και παλιούς στο χώρο, μέσα από μαθήματα και δημιουργικά σεμινάρια. Βέβαια υπάρχει και χώρος στο χρόνο που να βγαίνω από την κουζίνα, ώστε να μην έρχομαι σε κορεσμό και να συντηρώ αυτή την αγάπη μου σε αυτό το χώρο που ονομάζουμε γαστρονομία.
Σε ευχαριστώ πολύ, ήταν μεγάλη χαρά και τιμή αυτή η συνέντευξη και πιστεύω στο μέλλον να μας δοθεί η ευκαιρία και για άλλες!
Εγώ σε ευχαριστώ πολύ, αγαπώ τη δουλειά σου και εκτιμώ το ότι ψάχνεις και αναζητάς ανθρώπους που αγαπούν και στηρίζουν τη γαστρονομία και δίνεις τη σωστή πληροφόρηση. Σαφώς και θα τα ξαναπούμε, μόνο μη μου ζητήσεις το καλοκαίρι συνταγή που θα “πνίγομαι” αλλά κάτι θα βρω να σου στείλω.
Στέλλα Προύζου