Τα Μεστά δεσπόζουν σε μια μικρή κοιλάδα στο νοτιοδυτικό άκρο της Χίου, στην ευρύτερη περιοχή των Μαστιχοχωρίων, 35 χλμ περίπου από την πόλη του νησιού. Συνδυασμός εξαίσιου φυσικού κάλλους και αναλλοίωτης μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής, θυμίζει πραγματικό φρούριο.
Είναι το πλέον καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό Μαστιχοχώρι. Μαζί με τον Κάμπο και το Πυργί αποτελούν ίσως τα κοσμήματα της Χίου.
Χτίστηκαν στα βυζαντινά χρόνια, αργότερα όμως οι Γενουάτες πρέπει να βελτίωσαν την οχύρωση, για να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες πειρατικές επιδρομές. Ο οικισμός έχει κλειστό τετράπλευρο σχήμα και δαιδαλώδη διαρρύθμιση. Τα άκρα εξωτερικά σπίτια παίζουν τον ρόλο τείχους, γι’ αυτό και δεν φέρουν παράθυρα στην πλευρά που βλέπει προς το εξωτερικό του οικισμού. Στις γωνίες του χωριού υπήρχαν και σώζονται ακόμα μικροί κυκλικοί πύργοι.
Η άμυνα γινόταν από τα δώματα των σπιτιών, όπως και η υποχώρηση προς τον κεντρικό πύργο. Τα σπίτια του είναι χτισμένα κυριολεκτικά κολλητά σχεδόν το ένα στο άλλο, ενώ υπάρχουν μόνο δύο πύλες εισόδου για το εσωτερικό του χωριού. Οι επιβλητικές καμάρες και τα στενά σκεπαστά δρομάκια, οι θόλοι, κάνουν τον οικισμό να θυμίζει λαβύρινθο. Στόχος του πολεοδομικού αυτού σχεδίου, παρόμοιου με της Καλαμωτής, ήταν να εμποδίσει τους επιδρομείς να φτάσουν στα ενδότερα του οικισμού, ιδιαίτερα στο κέντρο του που φιλοξενούσε τα πιο σημαντικά κτήρια και τον κεντρικό πύργο.
Καρδιά του χωριού και μοναδικός ανοικτός χώρος στον οικισμό η πλατεία, την οποία οι Μεστούσοι αποκαλούν Λειβάδι. Από το πλήθος ναών ξεχωρίζει αυτός του Παλαιού Ταξιάρχη, μονόκλιτη βασιλική από τα βυζαντινά χρόνια που επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη το 1794. Το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του 19ου αιώνα αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της τοπικής τεχνοτροπίας. Κοντά του και ο ναός του Μεγάλου Ταξιάρχη, μια από τις μεγαλύτερες εκκλησίες της Χίου, που πήρε τη θέση του παλαιού κεντρικού πύργου.
Τη γραφικότητα του χωριού πλουτίζουν ίχνη από τοιχογραφίες και μαγαζάκια με παλαιά αντικείμενα. Το χωριό αποτελεί πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του που παραπέμπει στο Μεσαίωνα, όσο και για την ιδιαίτερη φυσική ομορφιά της περιοχής, αλλά και γιατί σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.
Την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει στα Μεστά -και σε άλλα Μαστιχοχώρια- το έθιμο του Αγά. Αναπαρίσταται ένα ιδιότυπο δικαστήριο που τιμωρεί τους πάντες με τσουχτερό πρόστιμο. Σατιρίζεται έτσι η απονομή δικαιοσύνης από τους Οθωμανούς επί Τουρκοκρατίας. Το έθιμο πλαισιώνεται από ποικίλα δρώμενα και εκδηλώσεις παραδοσιακής μουσικής.
Το άρθρο στον σύνδεσμο : https://chios-greece.gr/gr/guide/node/mesta