Ξερό τυρί, μανούρα, μελίχλωρο, μυζήθρα, αφοτυριά, ξινομυζήθρα, σκοτύρι ή τουλουμοτύρι, από κατσικίσιο γάλα!
Θυμάμαι τη γιαγιά Ειρήνη και τον παππού Νικόλα με το κοπάδι τους (το οποίο συνεχίζουμε ο μπαμπάς και τώρα εμείς )
Δύο άνθρωποι με τα παιδιά τους να τα καταφέρνουν όλα. Στο νότιο Χάλακα, στου Μπαμπούνη , όλη την εβδομάδα να φτιάχνουν τα τυριά και το Σάββατο να πηγαίνουν στο “χωριό” να τα πουλήσουν, τα “μποδοσούδια”. Άρμεγμα το πρωί και το απόγευμα… τυροκόμηση αμέσως μετά. Τους χειμερινούς μήνες μανούρα και μυζήθρα που μετά από ωρίμανση μας δίνουν το μελίχλωρο, το ξερό τυρί και την αφοτυριά.
Το ξερό τυρί λαδώνεται με τη μούργα και θρούμπι (επαναλαμβάνοντας το λάδωμα ανά κάποιες μέρες και γυρίζοντας το ταυτόχρονα ) και διατηρείται σε χώρο με σκιά και υγρασία, σε σπηλιές ή σε διαμορφωμένους χώρους (η γιαγιά και ο παππούς τα έβαζαν σε ξύλινα κασάκια ή κάτω από το ταβλωτό κρεββάτι )
Το σκοτύρι ή τουλουμοτύρι διατηρούνται μέσα στο τουλούμι, το δέρμα από μικρό κατσικάκι (που το έπλεναν στη θάλασσα, το ξύριζαν και το φούσκωναν να στεγνώσει ). Την άνοιξη και όσους καλοκαιρινούς μήνες έχει γάλα ξινομυζήθρα και σκοτύρι (τουλουμοτύρι). Η μανούρα γίνεται νόστιμο σαγανάκι, με αυγά στο τηγάνι (σαν ομελέτα), στα μακαρόνια και γέμιση για τα πιταράκια μας με λίγο πιπέρι.
Το μελίχλωρο για πίτες, για σαλάτες και μεζές για ούζο, τσίπουρο, κρασί. Το ξερό τυρί τριμμένο στα μακαρόνια, γέμιση για τα πιταράκια μας με κρεμμύδι και πιπέρι και μεζές που πάει με όλα. Η μυζήθρα σκέτη με αλάτι, με ζάχαρη, με μέλι. γέμιση για τα πιταράκια ή γλυκιά με αυγό, ζάχαρη, κανέλλα ή αλμυρή με αυγό αλάτι και δυόσμο.
Η αφοτυριά (μυζήθρα αλατισμένη που έχει ωριμάσει από 2 μήνες και πάνω ) μοναδικός μεζές και τριμμένη για μακαρόνια. Η ξινομυζήθρα και το σκοτύρι για τις σαλάτες, τη χωριάτικη το ντάκο, για πίτες…. συνοδευτικό για καρπούζι και πεπόνι.
Πλέον στο νησί υπάρχουν οργανωμένα τυροκομεία και τα τυριά μας μπορούν να ταξιδέψουν και να τα γευτεί όποιος θέλει.
Υπάρχει και η οικοτεχνία μας “χαμοτύρι ” που δίνει βάση και στηρίζεται στον παλιό παραδοσιακό (με τακτικούς ελέγχους στα ζώα και στο γάλα ) τρόπο παραγωγής των τυριών μας χωρίς παστερίωση και η παραγωγική διαδικασία γίνεται με τα χέρια ώστε το άρωμα και η γεύση του τυριού να παραπέμπει στο παρελθόν.
“Eιρήνη Ψαθά”