Η Ιαλυσός (στην καθομιλουμένη τα Τριάντα) είναι πόλη της Ρόδου. Ανήκει στον δήμο Ρόδου, ενώ παλαιότερα με το Σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε ξεχωριστό δήμο.
Βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού, 9 χλμ. νοτιοδυτικά από την πόλη της Ρόδου σε υψόμετρο 10 μ. στο μυχό του όρμου Τριάντα και αποτελεί το δεύτερο αστικό κέντρο μετά την πόλη της Ρόδου.
Η Ιαλυσός παρουσιάζει μια εξαιρετική αλματώδη ανάπτυξη, κατά την απογραφή του 1971 αριθμούσε 3.485 κατοίκους, το 1981 ήταν 7.212, το 2001 ήταν 10.107 και το 2011 είχε 11.331 κατοίκους.
Ονομασία
Στα αρχαία ελληνικά έχουμε αναφορές στο όνομα της πόλης ως Ἰηλυσος στην ιωνική διάλεκτο και ως Ἰαλυσος στη δωρική διάλεκτο.
Μετά την προσχώρηση της περιοχής στους Δωριείς επικράτησε η δωρική της ονομασία, η οποία ισχύει μέχρι σήμερα ως Ιαλυσός. Αρκετές μεταγενέστερες πηγές την αναφέρουν με δύο σίγμα (π.χ. Ιαλυσσός), κυρίως διότι την μεταφράζουν από κείμενα άλλης γλώσσας, που την ονομάζουν με δύο σίγμα (π.χ. Jalyssus) για να προφερθεί σωστά με σίγμα αντί του ζήτα.
Εμφανίζεται μερικές φορές και με τόνο στην προπαραλήγουσα (π.χ. Ιάλυσος) σε μια προσπάθεια να εξισωθεί με το όνομα του ήρωα που της έδωσε το όνομά της.
Πράγματι, είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν την τόνιζαν εκεί (με εξαίρεση τον Ηρόδοτο,[7] που έχει όμως μόνο μία αναφορά της και αυτή με δύο τόνους)
Ιάλυσος (μυθολογία)
Ο Ιάλυσος κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν ο επώνυμος ήρωας της αρχαίας πόλης της Ιαλυσού που βρίσκεται στο νησί της Ρόδου.Ηταν γιος του Κερκάφου και της Κυδίππης, αδελφός του Καμείρου και του Λίνδου, που με τη σειρά τους ήταν οι επώνυμοι ήρωες των ομωνύμων πόλεων. Ο ίδιος ο Ιάλυσος πήρε ως σύζυγό του τη Δώτιδα και απέκτησαν μία κόρη, τη Σύμη, που με τη σειρά της έγινε η επώνυμη ηρωίδα του ομωνύμου νησιού.
Τουρισμός
Η Ιαλυσός αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα παραθεριστικά νησιωτικά κέντρα της Ελλάδος με μεγάλη τουριστική υποδομή σε όλο το μήκος της παραλίας της, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Η Ιαλυσός (Τριάντα) αποτελούσε τόπο διακοπών των εύπορων κατοίκων της Ρόδου και γι’ αυτό το λόγο, η περιοχή χαρακτηρίζεται από τα νεοκλασικά σπίτια της και τα μεγάλα αρχοντικά με τους φοίνικες στην αυλή τους.
Η Ιαλυσός είναι το μεγαλύτερο χωριό της Ρόδου. Η παραλία -10 χλμ. σε μήκος- είναι μία από τις πιο θυελλώδεις στη δυτική πλευρά του νησιού. Είναι ιδανική εάν ψάχνετε καθαρά νερά για κολύμπι και φυσικά αν αγαπάτε το windsurfing, καθώς η παραλία Ιαλυσού θυμίζει κάτι από… Χαβάη!
Μία προσεγμένη παιδική χαρά βρίσκεται στο κέντρο της. Την Ιαλυσό θα την συναντήσετε στο βόρειο-δυτικό τμήμα του νησιού, 8 χλμ. από την πόλη της Ρόδου. Οι επισκέπτες μπορούν να βρουν εδώ πολλά μεγάλα ξενοδοχεία με υψηλές προδιαγραφές και δύο σύγχρονα συνεδριακά κέντρα για την οργάνωση και τη φιλοξενία διεθνών συνεδρίων.
Τι να δω
Τι να δώ: Εκείνο που αξίζει να επισκεφτείτε στην Ιαλυσό, είναι οι εκκλησίες της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Αγίου Νικολάου και της Ζωοδόχου Πηγής. Επίσης, η υπόγεια βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Χωστού με μεγάλες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα.
Μπορείτε να επισκεφθείτε ακόμα και το βουνό Φιλέρημο, όπου έχετε την δυνατότητα να δείτε παγώνια να περπατούν με… υπερηφάνεια δίπλα σας, και στη συνέχεια ρίξτε μια ματιά στο μοναστήρι των ιπποτών με το μεγάλο σταυρό στην κορυφή.
Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό αξιοθέατο, ο δρόμος του Γολγοθά με τα 134 σκαλιά (αυτό θα πει γυμναστική!), στις πλευρές του οποίου υπάρχουν αναπαραστάσεις των Παθών του Χριστού.
Η περιοχή έχει επίσης σημαντικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Στο χωριό Τριάντα, ερείπια ενός μινωικού οικισμού και μυκηναϊκά νεκροταφεία έχουν βρεθεί στους γύρω λόφους.
Στην αρχαία πόλη της Ιαλυσού, μία από τις τρεις μεγάλες αρχαίες πόλεις του νησιού, βρίσκεται η ακρόπολη των αρχαίων μνημείων, βυζαντινής και ιπποτικής περιόδου.
Αξίζει να επισκεφθείτε τα ερείπια του ναού της Αθηνάς Πολιάδος. Οι χαρακτηριστικές επιγραφές στους βράχους, στη δυτική πλευρά, θεωρείται πως χρησιμοποιούταν για λατρευτικούς σκοπούς.
Για ένα χαλαρωτικό βράδυ, μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα από πολλές καφετέριες και εστιατόρια κατά μήκος της ακτής, να κάνετε μια βόλτα τρώγοντας τηγανίτες ή μπορείτε να επισκεφτείτε τα καταστήματα με σουβενίρ.
Να θυμηθώ
Αν τυχαίνει να βρίσκεστε στην περιοχή από Αύγουστο έως Σεπτέμβριο, απολαύστε τα «Ιαλύσια». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μουσική, παραδοσιακούς χορούς και εκθέσεις με βιβλία και πίνακες ζωγραφικής.
Αρχαία Ιαλυσός
Δίπλα στη σύγχρονη πόλη της Ιαλυσού έχουν βρεθεί τα ερείπια της αρχαίας Ιαλυσού, η οποία θεωρείται η πρωτεύουσα πόλη της περιοχής της αρχαίας Ιαλυσίας και η αρχαιότερη πόλη του νησιού της Ρόδου.
Εκτιμάται πως κτίστηκε γύρω στο 1.500 π.Χ. Από την αρχαία Ιαλυσό καταγόταν και ο διάσημος αρχαίος Ρόδιος ολυμπιονίκης ο Διαγόρας. Η αρχαία Ιαλυσός παρήκμασε μετά την ανάπτυξη της αρχαίας Ρόδου, από τον 4ο αιώνα π.Χ.
Διαγόρας ο Ρόδιος
Ο Διαγόρας ο Ρόδιος ήταν ένας από τους διασημότερους πυγμάχους της αρχαιότητας και γενάρχης ολυμπιονικών. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Ιαλυσού (αρχαίας ροδιακής πόλης).
Πατέρας του ήταν ο Δαμάγητος, εγγονός του βασιλιά της Ιαλυσού, και η μητέρα του ήταν κόρη του ήρωα Αριστομένη από την Μεσσηνία. Νίκησε στο αγώνισμα της πυγμαχίας στην 79η Ολυμπιάδα το 464 π.Χ. Την νίκη του εξυμνεί ο Πίνδαρος στον Ζ’ Ολυμπιόνικο.
Ο Διαγόρας ήταν επίσης περιοδονίκης (νικητής και των τεσσάρων πανελλήνιων αγώνων). Σε προχωρημένη ηλικία το 448 π.Χ. ήταν παρών στην Ολυμπία όταν οι γιοί του Δαμάγητος και Ακουσίλαος στέφθηκαν Ολυμπιονίκες. Λέγεται ότι αμέσως μετά την ανακήρυξή τους σε Ολυμπιονίκες, οι γιοί του ανέβασαν τον πατέρα τους στους ώμους τους και τον περιέφεραν θριαμβευτικά στο στάδιο.
Τότε ένας από τους θεατές αναφώνησε Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας εν μέσω των επευφημιών και πλήρης ευδαιμονίας άφησε την τελευταία του πνοή. Ολυμπιονίκης στέφθηκε και ο τρίτος γιος του Δωριέας καθώς και τα εγγόνια του Ευκλής και Πεισίρροδος, γιοί της κόρης του Φερενίκης και της κόρης του Καλλιπάτειρας.
Αξιοθέατα
Στα αξιοθέατα της πόλης εκτός από τις παρακείμενες αρχαιότητες περιλαμβάνονται:
Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κοντά στη πλατεία Αποστολίδη.
Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου (4ου αιώνα), ιδιαίτερο διατηρητέο μνημείο.
Η εκκλησία της Παναγίας της Φιλερήμου (15ου αιώνα)
Η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής ομοίως του 15ου αιώνα
Η υπόγεια βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Χωστού με σπουδαίες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα.
Ο κλιμακωτός δρόμος του Γολγοθά με 134 σκαλοπάτια στις πλευρές του οποίου φέρονται αναπαραστάσεις των Παθών του Χριστού.
Και βέβαια οι διάφορες φυσικές γύρω ομορφιές και η τεράστια σε μήκος παραλία του όρμου.
Ιερά Μονή Φιλερήμου
Το βουνό Φιλέρημος υψώνεται νοτίως του χωριού Τριάντα (Ιαλυσού) και σε απόσταση 11 χλμ. από την πόλη της Ρόδου, όπου υπήρχε η ακρόπολη από την αρχαιότητα ως την περίοδο της Ιπποτοκρατίας.
Σε πλάτωμα, στην κορυφή, τον ναό της Πολιάδος Αθηνάς και του Πολιέως Διός διαδέχθηκε κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους τρίκλιτη βασιλική με βαπτιστήριο, από την οποία σώζονται το μαρμαροθετημένο δάπεδο, η σταυρόσχημη κολυμβήθρα και μεγάλος αριθμός αρχιτεκτονικών μελών (κιονόκρανα, αμφικιονίσκοι, θωράκια κ.ά.).
Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγ. Ιωάννη μετέτρεψε τον προγενέστερο βυζαντινό ναό σε καθολικό, όπου φυλασσόταν η βυζαντινής τεχνοτροπίας εικόνα της Παναγίας, που εθεωρείτο έργο του ευαγγελιστή Λουκά.
Έχαιρε μεγάλης τιμής και σεβασμού στην Ρόδο και από τους ορθόδοξους και από τους καθολικούς. Χρονολογείται κατά τους 11ο-12ο αι. και πιθανότατα αποτελεί τμήμα παράστασης της Δέησης.
Ήταν θαυματουργή και σε έγγραφο του 1497 αναφέρεται ότι έφθασε στην Ρόδο, πλέοντας επάνω στα κύματα την εποχή του εικονομάχου βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα.
Επίσης σε χειρόγραφο του 1496 του Caoursin με χαρακτικά απεικονίζεται ο Μ. Μάγιστρος Αubusson να επισκέπτεται την Μονή της Παναγίας προ της πολιορκίας του 1480.
Μετά την άλωση της Pόδου από τους Τούρκους (1522), μεταφέρθηκε στην Mάλτα και από εκεί στην Pωσία. Σήμερα απόκειται στο Εθνικό Μουσείο του Cetinje στο Μαυροβούνι, ενώ αντίγραφό της υπάρχει και στην εδώ εκκλησία.
Είναι φανερό ότι η περίφημη εικόνα της Παναγίας του Φιλερήμου τιμήθηκε στην Ρόδο και στο Αιγαίο, προστάτευσε τους Ιππότες στους αγώνες τους, βοήθησε το Τάγμα στην Μάλτα και συνδέθηκε στενά με την τσαρική Ρωσία.
Κατά την Ιταλοκρατία η εκκλησία αναστηλώθηκε και λειτούργησε ως κοινοβιακή μονή, με την προσθήκη ηγουμενείου και κελιών. Σήμερα ο ναός λειτουργεί κάθε Κυριακή και εορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.
Στον ίδιο χώρο, σε χαμηλότερο επίπεδο, υπάρχει η μονόχωρη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου του Χωστού με τοιχογραφίες του 15ου αι. και εκτός του αρχαιολογικού χώρου, δίπλα στον χώρο στάθμευσης, βρίσκονται τα ερείπια βυζαντινού ναού, που χρονολογείται κατά τον 10ο αι.
Στη γύρω από την Φιλέρημο περιοχή η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ευρήματα που ανήκουν στην μινωική και μυκηναϊκή εποχή, πράγμα που βεβαιώνει ότι η οίκηση της Ιαλυσού είναι συνεχής και χρονολογείται στο απώτατο αυτό χρονικό σημείο. Βρέθηκαν μυκηναϊκά και αρχαία νεκροταφεία με πλήθος τάφων και πλούσια ευρήματα, που τα περισσότερα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Ρόδου.
Σ’ ένα πλάτωμα στην Φιλέρημο βρισκόταν λιγοστά ερείπια της ακρόπολης της ισχυρής Αρχαίας Ιαλυσού και υπολείμματα των θεμελίων του ναού της Πολιάδος Αθηνάς και του Δία Πολιέα, που χρονολογούνται στον 3ο ή 2ο αιώνα π.Χ.
Ο ναός ήταν μεγάλος, δωρικού ρυθμού και έμοιαζε με αυτόν την Λινδίας Αθηνάς. Πάνω στα ερείπια του ναού αυτού ήταν χτισμένη μια παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου αιώνα μ.Χ., από την οποία σήμερα σώζεται μόνο το σταυροειδές βαπτιστήριο.
Ο χώρος είναι περιφραγμένος με πέτρινο μαντρότοιχο και η είσοδος γίνεται από την ανατολική πύλη, απ’ όπου μια πλατιά πέτρινη σκάλα, με ψηλά κυπαρίσσια δεξιά και αριστερά της, μας οδηγεί στο μοναστήρι της Παναγίας της Φιλερήμου, αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή, που χτίστηκε από τους Ιππότες στη θέση της παλαιότερης βυζαντινής εκκλησίας και αναστηλώθηκε στη σημερινή του μορφή από Ιταλούς αρχαιολόγους.
Στην ανατολική καθώς και τη βορειοδυτική γωνία του λόφου είναι ορατά τα υπολείμματα βυζαντινής οχύρωσης με προσθήκες της εποχής της Ιπποτοκρατίας. Ακριβώς δίπλα στο σταυρόσχημο βαπτιστήριο βρίσκεται η λιθόκτιστη γοτθική αναστηλωμένη εκκλησία της Παναγίας της Φιλερήμου.
Στα αριστερά της κύριας εισόδου του αρχαιολογικού χώρου και σε χαμηλότερο επίπεδο από το μοναστήρι βρίσκεται η μικρή υπόγεια βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Χωστού, 14ου ή 15ου αιώνα μ.Χ.
Απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και έξω από την περίφραξη ξεκινάει ο λεγόμενος Γολγοθάς, ένας λιθοστρωμένος διάδρομος με 14 χαλκογραφίες σε μια πλευρά του, στημένες πάνω σε βάθρα, οι οποίες αναπαριστούν τα πάθη του Χριστού.
Η θέα από εδώ είναι συναρπαστική. Πεύκα, κυπαρίσσια, βελανιδιές, ελιές παντού, ως εκεί που φθάνει το μάτι. Λίγα μέτρα κάτω από την πλαγιά του λόφου είναι εν μέρει αναστηλωμένη κρήνη με έξι δωρικούς κιόνες και ισάριθμους πεσσούς στο εσωτερικό ( 4ος αιώνας π.Χ.)
Το άρθρο στον σύνδεσμο: https://rouvim.blogspot.com/2017/01/blog-post.html
Πηγές κειμένου:
Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)