Η Σαρακοστή είναι η παλαιότερη και πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας για την ορθόδοξη εκκλησία.
Μέσα στην περίοδο της Σαρακοστής η νηστεία καταλύεται, διαφοροποιείται δηλαδή τρεις φορές, δίνοντας μια ευκαιρία στους πιστούς για ενδυνάμωση μιας και η νηστεία αυτή είναι η πιο αυστηρή, αφού δεν επιτρέπεται ούτε το λάδι
Η πρώτη από αυτές τις εξαιρέσεις γίνεται για την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως έχει καθιερωθεί η 25η Μαρτίου.
Πρόκειται για μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής και επειδή είναι θεομητορική εορτή, αφιερωμένη στην Παναγία και ως εκ τούτου ιδιαίτερα σημαντική για τα μοναχικά τυπικά, επιτρέπονται το ψάρι, το λάδι και το κρασί.
Παραδοσιακό έδεσμα της ημέρας του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου), η οποία έχει πια διττή σημασία για τον Ελληνισμό, καθώς συμπίπτει από το 1838 με τον εορτασμό της Επανάστασης του 1821, είναι ο μπακαλιάρος και μάλιστα με σκορδαλιά. Γιατί όμως το συγκεκριμένο ψάρι έχει την τιμητική του την ημέρα της επετείου της Ελληνικής Επανάστασης;
Μία θεωρία θέλει τους Έλληνες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, να καταναλώνουν τον μπακαλιάρο ως τροφή, καθώς ήταν ένα φθηνό φαγητό που μπορούσαν να παρασκευάσουν εύκολα, όπου κι αν βρίσκονταν.
Παρά το ότι ο μπακαλιάρος δεν είναι ένα «ελληνικό» ψάρι, καθώς απαντάται κυρίως στις ακτές του βορειοανατολικού Ατλαντικού, το γεγονός ότι γίνεται παστός τον καθιστά ένα τρόφιμο φθηνό κι εύκολο στη συντήρηση.
Να σημειωθεί πως ο μπακαλιάρος πρωτοεμφανίστηκε στην εποχή των Βίκινγκς, καθώς ήταν ένα εμπορικό προϊόν από το 800 μ.Χ.
Στη συνέχεια οι Βάσκοι κατά την περίοδο του Μεσαίωνα ξεκίνησαν και εκείνοι το εμπόριό του, ενώ με το πάστωμά του κατάφεραν να τον διατηρούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που ήταν απαραίτητο για τα ταξίδια τους.
Ο μπακαλιάρος έφτασε στο ελληνικό τραπέζι περί τον 15ο αιώνα και καθιερώθηκε άμεσα ως το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου, καθώς με εξαίρεση τα νησιά μας, το φρέσκο ψάρι αποτελούσε πολυτέλεια για τους φτωχούς κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Έτσι, ο παστός μπακαλιάρος, που δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη συντήρηση, αποτέλεσε την εύκολη και φθηνή συνάμα λύση, πέρασε στην παράδοση και κατά συνέπεια έγινε το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου.